- रिदुम् खिम् - September 22, 2025
- स्तुति भजनः पारु र निनाम् रिदुम् - September 4, 2025
- कुलुछाआ मःम् कोयो - August 8, 2025
१. खिम्
जजक खिम् रिदुम् खिम् छुनो । रिदुम् खिम् जक हेम् हियान्चि दोसो वोस्को लो लइस्को नित्चि लाम्स्को छुःम् ङा बोक्से । खिम्मि उम् राला लाम्स्को चिछा मुक्सुः युःम् छुवे । खिम् थेम्तो बियाम्क रमि उम् गोला इबुम् गोल्दो र काप्सुम्मा र, वोलो रिआ खार्म् छुवे । मङ्क मान्खार्म्पा खिम् रिदुम् खिम् छुनो ।
खिम् गोपा उम् रापि चिछा मेक्तोः छुःम्मिना सुप्तुलु थुःम् छुवे । सुप्तुलुम् छोक्पि पापा, खुलुचि तुस्को मोसुम् छुःम् बोक्से । मोसुम्तो खुलुचिम् पाङ्लाम् चिछा मेक्सा छोक्तो दाम्फे मःम् छुवे ।
सुप्तुलुम् छिनिला मोसुम् हेम् हिङेःचि लो इ चुप्लाम् नेतो दाम्फेम् सोजपु मुक्सुः चुस्दोपु दिछारि मःम् छुवे । खिम्मि लाइस्ला होप्छो युःम् छुवे ।
खिम्मि छेम्सि थेम्तो जा युस्को छेल्म्, छेर्बुआ राम्ना दाचाम् मःम् छुवे । दाचाम्पि लिस्, रा छिर्म्चि युःम् छुवे । खङ्क छिर्मारिम्, चासुम्रिम्चा पप्पचि; छिर्मा जि, चासुम् जिचा रेप्पचि ।
खोलोक रोरेखा बान् दोसो दाचाम्पि युःम्पा छिर्म् मइन्दिम् छुनो । चिप्दि दोसो युःम्चाम् छुवे । चिप्दि सो मतुम्ताम् दो जि खालेते । छिर्मारिम् चासुम्रिम्चि सो खालेते । खिक्का छिर्मा जाक्सि, रोरेखा बाने ।
दाचाम्पिक छिर्म्चि जजकसा लाइम् छुनो । खिम्पिक मामा / पापा / तुस्बुइआ ङाङ् लाइम् छुवे । छाछा मान्छाआ जा लाइम् छुनो । लेपा योमा सो लाइम् छुनो । देत्छा, लो चिस् नाम् छःल्ना ङाङ् लाइम् छुवे । विन्निपा वानाम् मिस्चि दाचाम् युस्कोपि वइम् छुनो; वो सो मान्न ।
केइआ वाइपि सो छिर्मा युङ्खा चासुम् युङ्खा म नये । खन्पि सो नेतोतो पिःम्पा तोङ्नाङ् इ छिर्म्चि युःम् छुवे । वाइपि युक्साम्क छिर्म्चि सो जजकसा, जज लो लाइ मान्न ।
खिम् मःम् यात्ना खिम्मि रिदुम् मयाम् लो देत्छा सुप्तुलु थुःम् छुवे । खिक्का खिम् गोपि नखावा नमुइमा वइम् छुवे । लेपा दाम्फे, दिछारि, छिदोवा लो दोहो मःम् छुवे । खङ्कप्का दाप्लो कुइम् छुवे । दाप्लो कुइकप्का नखावा सा, जा चाम् छुवे । खोलोआ सा, जा चाम् यात्कप्का युःपा खिम् जेर्म् छुवे ।
खन्तोतो मयाम्ना ङाङ् रिदुम् खिम् छुवे । रिदुम् खिम्पि ङाङ् खोलोक इ रिदुम् म नये । रिदुम् खिम्मि ङोबो १ पि पिम्पा तुवे ।
२. सुप्तुलु
खिम् गोपि उम् राला चिछा मेक्तो, मोसुम्मि छिनिपि सुप्तुलु थुःम् छुवे । खन्तोलो लाइस्पि सुप्चि ससल्पा, मिआ हुइलो सो मान्खेइप्, मान्दोप् छिलुङ् लाम्ताम् छुवे । खिक्का देत्छा खुलु, पापाचा लाइस्पि इबुम् लुङ् उम् छिनिला मोसुम् हेम् हिप्चिपा थुःम् छुवे । खङ्क लुङ् पाखोलुङ् पिकेः । खिक्का पाखोलुङ्मि चिछा मेक्तोकाला हुङ् योउमि योउना हेम् हिम्मिना इबुम् लुङ् थुःम् छुवे । खङ्कम् निङ् माखोलुङ् पिकेः । खेना पाखोलुङ्मि मेक्तोकालाङ् माखोलुङ् लो योउ मेर् हेम् हिम्मिना इबुम् लुङ् थुःम् छुवे । खङ्कम् निङ् साम्बेलुङ् पिकेः ।
खोरोना सुप्चि लुङ् थुक्साम्ना सुप्तुलु छुवे । पाखोलुङ्आ रिदुम् होदुम्, फप् ललइ, पा ललइ कियिपियेः । माखोलुङ्आ छिर्मा जि, चासुम् जि, छेबे जि, खाप्चि जि, खोलोक जिमा जि मियेः । खिक्का साम्बेलुङ्आ कुयामा, मायामा, नाचुर्मि, नाहाइमि, मान्चिःम्पा, मान्दाइम्पा, माइसु लःप् खोलोक ताप्तल, हेप्सना कुपिचायेः ।
सुप्तुलुपि जेर्म् फोम् छुनो, सुस् ङिम् छुनो । खन्तङ्क मयाम् दो, ङियाम् दो सुप्तुलु चेस्ना सोयोफेयो मइये । सुप्तुलु लाथा थि मान्न, थुवा दो मान्न, को मान्न । सुप्तुलुपि छुलि सो दाम् मान्न । खन्तङ्क मयाम् दो इ हारे हासे मासे, हेप्सिखातेः, लुक्स् मइये ।
केइआ इ नखावा नमुइमापि सो इ सुप्तुलुङ् अम्चाम् छुवे; खेना छुवेः देतेः लोसो इ सुप्तुलुङ् दम्खाम् छुवे । सुप्तुलुआङ् इमि इ ललइ, रिदुम् होदुम् युङिपियेः; नखावा छाम्छे छेयुङ्मा मियिपियेः; खेना खोलोक नाचुर्मि नाहाइमिप्का सो कुपिचायेःक तुवे । खन्सा सुप्तुलु इमि इ योबोमा के ।
३. नखावा नमुइमा वइम्
सुप्तुलु थुःम् यात्कप्का खिम्पि देत्छा नखावा नमुइमा वइम् छुवे । नखावा वनाम् लो नप्, नताम्क लेइ सो खोन्पि लःम् छुवे ।
सोसेल्चि –
बपिका लिस्मि सिखावा, फुल्, हाङावा, दि, खुद, काउ, रुम्, बिरुप्सि, कर्चम्, लोबेइ, छुप्, खोङ्, थाल, मि, तु दो सोस्रुक्स्चि छुःम् बोक्से ।
नाखावा नमुइमा वइम् –
निङ् खिम्पि नखावा वनाम् लो मि गोप् लाम्दम् छुवे । खिक्का मङ्कम् दोस्-दोस् खिम्पिक मामाआ बपिका लिस् सिखावा, फुल्, हाङावा, दि, काउ खुर्म् छुवे । खेना रोक्चोखि दइम्पा हुक्पि गोम्ना खिम् गो वोम् छुवे ।
हेप्आ रुम्, बिरुप्सि, कर्चम्, लोबेइ, छुप्, खोङ्, थाल्, सोस्रुक्स्चि खुर्म् छुवे । मि खुर्प्आ दाप्लोपि मि खम् छुवे । मामाआ खुरक दइम्पा रोक्चोखि सो दाप्लोपि युःम् छुवे । खिक्का मामाआ छेम्सि थेम्तो वोम्ना मुलि रम् दोक्पि उम् ब तुइम् छुवे । खेना दाचाम् गोपि लिस् सिखावा, काउ, हाङावा युःम् छुवे । दाचाम् मान्ममोङ् तु दो मुलि रम् दोक्पि बलोङ् तुइम्युम् छुवे । छेम्सि थेम् मःम् मान्याइमोङ् दो खिम् गोपिङ् बप्काङ् नेतो मोसुम्ला खुलुचिम् चुक्लाक मामा तुस्कोला चुस्दोपि तुइम्दिम् छुवे । खिक्का हाङावा, दि, सेस्रुक्स्चि, खोलोक चाम् दुम्चि मामाआ हाःम् छुवे । हेप्आ सो हा बोम् छुवे । खिक्का साम्दि मतो खोलोआ चाम् छुवे ।
साम्दि रिसि –
ओलोनुव, तोबु खिम् छुःनुव ऽ रिरि खिम् छुःनुव ऽ चाम् खिम् छुःनुव ऽ दुम् खिम् छुःनुव ऽ छिर्माखिम् छुःनुव ऽ खाप्चि खिम् छुःनुव ऽ छेबे खिम् छुःनुव ऽ आम्खि बुसुम्खापा नखावा बान्चानुव ऽ ओलोनुव ऽ
अन्तोतोना निङ् खिम्मि नखावा नमुइमा वइम् याते ।
४. दाम्फे
नेतो मोसुम्मि छोक्तो खुलुचिम् पाङ्लाम् बाराम्पि दाम्फे मःम् छुवे । खन्तोलो निस्दोउ रेम्सि र ताइम् छुवे । खङ्क रचि एक्साका मेक्साका बाराम्पि थुःम् छुवे । खेना हुप्स्युहो नेतो दाराप्तो दिर्आ छुइम्दिम् छुवे ।
खङ्क रेम्सि रपि इबुम् बोलोङ्गा बिःम् छुवे । खिक्का बोलोङ्गा सो मान्हुम्मिना एक्साका मेक्साका निनित्चि चिचिमा रेम्सि रआ काम्ना छार्म्दिम् छुवे । अन्तोतोना दाम्फे मःम् याते ।
दाम्फेपि खाल् लो जि युक्साम् ।
५. दिछारि
खिम् गोपि नेतो दाम्फेम् सोजपु मुक्सुः लाम्छिनि चुस्दोपु दिछारि मःम् छुवे । खन्पु नित्चि चिस् देप्सिवा रेम्सि र थुःम् छुवे । खिक्का खन्पि रचि बिःम् छुवे । खङ्क रपि लिचि र बिःम्ना बाराम्पा थुःम् छुवे । खेना मन्पि नित्चि बुयुङ्गा युःम्ना दिर्आ खर्म्दिम् छुवे । हेप्आ बोहोपु र मान्थुमो नेतो दाराप्तो छुयाम्ना सो दिछारि मयाम् । अन्तोतोना दिछारि मःम् याते ।
छेकुनाम्पि सुप्तुलाक बुयुङ्गापि नागि दि युःम् छुवे । बुकुनाम्पि लाम्स्कोलाक बुयुङ्गापि नागि दि युःम् छुवे ।
दिछारिपि सुम्नि मोङ् नागि रिदुम् खप्साम् ।
६. छिदोवा लो दोहो
दाम्लो थेम्पि खारुवा, सिङ् उचि वान्दिस्को छिदोवा सो मःम् छुवे । मङ्कम् थेम्तो चुम् उचि युन्दिस्को दोहो सो मःम् छुवे ।
नेतोक दाराप्तोका र, बाफु काम्ना छिदोवा लो दोहो मःम् छुवे । खोरोलोइ छिदोवाक सिङ् थुक्साम्ना सो म नये ।
रिदुम् होदुम्पि छिदोवा लो दोहो दप्चाइनो । खोरोलोइ सेलेवापि सेले मोप्आ छुल् गाल् दात्त लो बेलेम् रि (छिदोवा) लो दोहो रि (दोहो) दम् छुवे ।
७. दाप्लो कुइम्
सुप्तुलु, दाम्फे लो दिछारि मयाम्ना दाप्लो कुइम् छुवे । खन्तोलो दिपेनेआ दाप्लो कुइम् दि इक् लिप् लिस्मि दोसो बाम्मि दोसो दि दिछारिम् पाङ् लाम्स्कोला चिःम् छुवे ।
दाप्लो कुइम् सोसेल्चि –
निङ् खिम्मि दाप्लो कुइ लो सिङ्खोङ्, दि, नास्फेम्, योम्ला चुम् छुवे ।
दाप्लो कुइम् सोसेल् चुम् –
दिपेनेआ दाप्लो कुइम् दि हइम् छुवे । खन्तोलो सुक्दिम् हइम्ना सिङ्खोङ्पि चिस् मान्पेप्तो तेःम् छुवे । खिक्का नेतो मोसुम्तो दाप्लो कुइप् खुलुम् लाइस्पि युःम्ना मान्पेप्क सो पेम्पिम् छुवे । खेना खङ्क सिङ्खोङ्पिक दि योम्लाआ खम्दिम् छुवे । मङ्क थेम्तो नास्फेम् युःम्पिम् छुवे ।
दाप्लो कुइप् खुलुआ लोबेइआ सिङ्खोङ्पिक दि उःम्ना योउ सान्तो सुप्तुलु कुइम् छुवे । हेप् खुलुचा सो योउ साइ बोम् छुवे ।
दाप्लो कुइ लो पाखोलुङ्ला कुत्तो माखोलुङ् खेना साम्बेलुङ् छुक्तो कुइम् छुवे । दाप्लो कुइप् खुलुआ योउ सान्न लो इबुम् रिसिवापि सुक्दिम् आरिप्क दि वेल्म्ना सुक्खिर् ङा कुइम् छुवे । इक्दिम् उक्कसा इक्खिर् ताइम्तिम् छुवे । खिर् मइक तोत्तोपि उःम्चाम् छुवे ।
दाप्लो कुइम् रिसिवा –
ओसेः ऽ ओ सुप्तुलु ङ – खङ्कम् – खुवो गोपि सुप्तुलु छुवाव थुङ्मालुङ् छुवाव ऽ ओसेः ऽ ओ तोबु लुङ् छुवाव रिरि लुङ् छुवाव ऽ ओसेः ऽ ओ तोबु लुङ् छुवा के रिरि लुङ् छुवा के ऽ ओ मुलि र छुवा के तइमा र छुवा के ऽ रेम्सि र छुवा के ऽ गोल्दो र छुवा के ऽ वेइ र छुवा के ऽ ओ वोलो रि छुवा के ऽ काम् र छुवा के ऽ ओ चि खिम् छुवा के ऽ ओ छिर्मा खिम् छुवा के ऽ खामा खिम् छुवा के ऽ चामा खिम् छुवा के ऽ दुमा खिम् छुवा के ऽ पोवा खिम् छुवा के ऽ छोबो खिम् छुवा के ऽ हादि खिम् छुवा के ऽ बारा खिम् छुवा के ऽ खाप्चि खिम् छुवा के ऽ छेबे खिम् छुवा के ऽ चार् खिम् छुवा के ऽ तेल्पु खिम् छुवा के ऽ
ओ तोबु लुङ् ङ रिरि लुङ् ङ चार् छा खोर्बुव ऽ तेल्पुछा खोर्बुव ऽ तोबुवा खोर्बुव ऽ रिरिवा खोर्बुव ऽ खाप्चि खिम् छुवा हो खाप्चिमा खोर्बुव ऽ छेबेमा खोर्बुव ऽ दिबु खिम् छुवा हो दिबुवा खोर्बुव ऽ
हना मान्नप्, मान्चिःम्पा, मान्दाइम्पा हेम् छुवे । खन्तोलो दाप्लो कुइप् खुलुआ दाप्लो कुइम् दि पाखोलुङ्, माखोलुङ् हात्तो साम्बेलुङ्पा ताइतिम्ना लाम्चिको फोलोङ्गा हेम् रितो मान्नप् हेम् छुवे । खन्तोलो पाखोलुङ् लो माखोलुङ् हाइम् ङाङ् छुवे; खेना साम्बेलुङ्ला लाम्स्को हेम् रिःम्तिम् छुवे । खोदोलो सो सुक्दिम् ङा उःम्ना सुक्दिम् ङा रिःम् छुवे –
ओ सुप्तुलुप्का लाम्छिको फोलोङ्गालाम् मान्चिःम्पा मान्दाइम्पा तल्व ऽ कुयामा तल्व ऽ मायामा तल्व ऽ नउरि तल्व ऽ बाउरि तल्व ऽ खामावा आन् लो मान्चिःम्पा आन्चि ऽ मान्दाइम्पा आन्चि ऽ नउरि आइन्चि ऽ बाउरि आइन्चि ऽ सिस् आन्चि ऽ रुस् आन्चि ऽ रु लाम् आन्चि ऽ बेस् लाम् आन्चि ऽ नाचुर्मि आइन्चि ऽ नाहाइमि आन्चि ऽ करेवा आइन्चि ऽ खोक्खो आइन्चि ऽ छेक्खा आन्चि ऽ हाङ् आन्चि ऽ मुलिमि आन्चि ऽ तायामि आन्चि ऽ रुबुसि आन्चि ऽ जेजेवा आन्चि ऽ थुवा आन्चि ऽ नावा आन्चि ऽ कालि खुइम् आन्चि ऽ पुसि खुइम् आन्चि ऽ पोवाहि आन्चि ऽ छोबोहि आन्चि ऽ हिःउ आन्चि ऽ दोउ आन्चि ऽ थोथोरि आन्चि ऽ थोरिमे आन्चि ऽ सुखापा आन्चि ऽ छेस्कु आन्चि ऽ फोलोमा आन्चि ऽ खामाकुआ खोलोक आइसा ऽ
हना खुलुचा दाम्फेप्तो खाम् वइम् छुवे, जि वइम् छुवे । खन्तोलो दाप्लो कुइप् खुलु चुन्चुइ तुम्ना आथुइक तोङ्ना पाखोलुङ्, माखोलुङ्, साम्बेलुङ् हात्तो पाखोलुङ्पिङ् ताइम्लाम्ना थोरेम् छुवे । खेना नेतो दाम्फेप्तो खाइम्ना कुइम् छुवे । खन्तोलो खुलुआ सुक्दिम् उःम्ना सप्तुलु सुक्खिर् हाइम् छुवे, कुइम् छुनो । नेतो दाम्फे सुक्दिम् ङा कुइम् छुवे –
ओ तोबु लुङ्का ऽ रिरि लुङ्का ऽ सालेइसि जिमा युङ्खा ऽ योयुङ्खाप्तो ऽ – खङ्कम् – ऽ तोबु लुङ् छुवा हो ऽ रिरि लुङ् छुवा हो ऽ ओ तोबु लुङ्पिका ऽ रिरि लुङ्पिका ऽ जिमायुङ्खा योयुङ्खाप्तो ऽ खाम्आ पान् लो ऽ दिम्आ पान् लो ऽ सागो लना ऽ तोबु जि छुवाव ऽ रिरि जि छुवाव ऽ छिर्मा जि छुवाव ऽ पोवा जि छुवाव ऽ छोबो जि हादि जि बारा जि खाप्चि जि छेबे जि दिबु जि छुवाना ऽ जिमा युङ्खा योयुङ्खापि ऽ जिमा पुइतो वापुइतो ऽ मुलि पुइतो रेकु पुइतो वापुइचना ऽ छिर्मा जि खामा जिआ बुबासाम्ना ऽ दोङ्आ दोफाये लोसो ला छेर्मिआ लाफाये लोसो ऽ छिर्मा जि खामा जि लो खाप्चि जि छेबे जि लो उक्ति लतो मामु लतो ऽ छिर्मा सेमो खाप्चि सेमो तोबु सेमो रिरि सेमो ऽ मोरि मुन्तो मोमुन्तो ऽ खाउमापिङ् खासेर्मापिङ् ऽ छाम्छे छेयुङ्मापिङ् ऽ सापि मइनु ऽ बिरि मइनु ऽ बितुपिनु ऽ ओसेः ऽ
अन्तोतोना दाप्लो कुइम् याते । एत्क आरिप्क दाप्लो कुइम् दिप दिपेनेआ चिस् पेम्पिम् छुवे । दाप्लो कुइम् दि साइ पोम् दि सो पिकेः । खन्सा खोलो खुलुचा हाम्ना दुःम् छुवे ।
खोरोलोइ कोरो लो छुर्मो पाम् खिम्पिक लो हुक्पिक दाप्लो कुइम् दि यङामा; दाप्लोक कुइ नये । कोरो लो छेल्-पाचाक मोक्स्छाम् खिम्पिक लो हुक्पिक दि दु नये; दाप्लोक कुइ मान्न । मारोदो खुइन्सि लइये । सेलेमिआ थिसिवा गोङकसा दाप्लो कुइ मान्न ।
८. खिम् जेर्म्
खिम् जेर्म् ललइ खोक्चिलिप् लो वेःलिम्मि दुङ्पिका बोबुया । खोक्चिलिप् लो वेःलिम् खिम् मिन्चि लो खचि छा मुलि र थुक्स्चिक वान्दिलिपु फालाप्स्छोक्स्चि । खन्सा खङ्क रिदुम्आ थासिनुन पिकेना खन्ला ओरो केइआ खिम् जेरुम्थम्क तुवे ।
सोसेल्चि
इबुम् वाप्, पोगोप्का खेल्खाम्, कार्क्, बप्तेइ मःम् लुक्स्पा, बेथो, अरासि, हाङावा, उम् गेइआ थइयेक खुलुचि छुःम् बोक्से ।
कोयो
कोरो पा लो छेल् पाआ खिम् जेर् मान्न । कोरो पा लो छेल्पाआ खिम्पिक लो हुक्पिक नित्चिङ् चान्चा, दुन्चाक नये ।
मोक्स्छाआ खिम् जेर् नये; हु लो दाप्लो यङाम् । खन्सा खिम् जेर्म्पा सा चा मान्न, दाप्लो कुइम्पा दि सो दु मान्न ।
खिम् जेर्प् लो बोक्वा रिःप् कोरो पा लो यस् मास्, मोक्स्छास् यङाम् । कार्क् दइम् नये ।
कोयो मयाम्नो दो खुइन्सि लइये ।
चुम्चिम्
खिम् जेर्म् लाइस्पि चाम्, दुःम् याइम्दिम् छुवे । जागुलोछाचा जागुलो गुइम्दिम् छुवे ।
दाप्लो कुइम् ताम् दिपि काउ तेतो, ताम्तो हइम्दिम् छुवे । दि मता मिनेकप्का इबुम् चुम्पि खेल्खाम् लाइम्ना कुया गिम् बोक्वा मःम् छुवे । कुया गिम् बोक्वा लत्खात्कप्का लिप्पि तुक दि दु मान्न ।
जागुलोछाआ अरासि सो लाइम्युम् छुवे । इबुम् वाप् ताइम् छुवे । कार्क् चेल्म् छुवे । बेथो, हाङावा, दि सो ताइम्दिम् छुवे ।
वाप् सेइप् खुलु, खेल्खाम्मि बोक्वा कुइप् खुलु लो कार्क् मःप् खुलु सुप्पोङ् खिम् जेर्म् सोसेल्चिका खिम् गोपि मुलि रम् / सुप्तुलुम् छिनिछापि तुम् छुवे । खेना खिम् जेर्प् खुलु बप्तेइ थोम्चिम् छुवे । चुप्आ पाङ्लाम् चिम्ना बप्तेइ थोम्चिम् छुवे । वाम् ङ, लोङ्छा लिम्दिम् छुवे । खिम्पिका हाङावा हाःम् छुवे ।
चाइ खम्
खिम् जेर्प् खुलु लो खिम्पि दालाम्पा खुलुचा खिम् जेर्स् वोम् लाइस्पि चाइ खम् छुवे ।
खिम् जेर्प् खुलु –
नेव एसे आन्ना कोःङ् खिम् जेर्प् मोनि । दानाइ खिम् जेरामा ? कोङान् लेसोःनोकइ के, छेतोःनोकइ के । आन्नि खुलुचाइ इःम् छु के । हापिका हारइ खातोः ? आन्नाइ इःम् छु के । नेव, आम्नि बोउगोपिकाइ कोङान् वाम् ङ हेकोः के ।
खुलुचि –
अउ से । आना छेत्चय लेस्चय से । केइका ओखि साम्दि दइयेकाना ततिका । छेत्चय दोसो केइका छेताम्काक पयाम्का के । खुलु ङयेन्व –
नुक लाम् छिनिपु वाम् ङ हेक्ना अ मुलि र पान्व । खिक्का मुक्सु सोजपु खात्ना दिछारि पान्व । मङ्कला दाम्फे पान्व । खिक्का मोमुम्पि मुलि रम् सोज तोदि बान्व । खेना आथुइ बानाक लाङ् आत्ताना लाम्स्कोला मेक्सा होप्छो लत्ताव । खिक्का मङ्कला मेक्तो दाम्फेम् सोज खिम्मि दोस्ला जेर्तो थोङ्ना मुलि र लो खप्व ।
मङ्कला आथुइकलाङ् आत्ताना दिछारिम् नुक्का उम् छिनि दोस्ला नाक नाक्काक लाम्स्को दो मान्जेर्मो लत्ताव । मङ्कला ओरोक्काक आथुइक आम् तोउ लाम्स्को तोदि जेर्तो खप्छोक्स्व । मङ्कला आथुइकलाङ् दिछारिम् दोस्लाङ् नाक्काक लाम्स्को कःना नेतोक मोसुम्मि दोस् छो मुलि रम् छोक्तो मान्जेर्मो लत्ताव । खेना मङ्कला जेर्तो नुक लास्कोपु आत्ताव । खिक्का नेतो मोसुम्तो मुलि रतो मान्जेर्मो थोम्ना मङ्कला जेर्तो नुक लाम्स्कोला मुलि र वाम् ङ हेल्स्कोपु आत्ताना बेत्छोक्स्व । खेना मङ्कपि वा दुप्सेत्व । खिक्का खिम् जेर्म् यात्नुम् के ।
खिम् जेर्प् खुलु –
अउ खुलुच, सिप्सुच खोरो दव हना खिम् जेर्स् वोङेः के ।
खोरो पिक्तो खिम् जेर्प् खुलुआ वाम् ङ हि लइम्मिना हेःम् छुवे । खिक्का रिसिवा मतो आथुइ खुलुचा इःचिक लाम्ला वाम् हिआ खिम् जेर्तो खाइम् छुवे ।
कार्क् दइप् खुलुआ सो कार्क् दइम् छुवे । खेल्खाम् बोक्वा रिःप् खुलुआ सो खेल्खाम् खुर्म् छुवे । कार्क् दइप् खुलु लाम् दम्ना बोक्वा रिःप् खुलु लो नाक खिम् जेर्प् खुलु लइस्को लाम्स्कोला लइम्खाम् छुवे । वाप् गोप् खुलुआ खिम् गो जेर्म् छुवे । खिक्का लास्कोला लइम्ना कार्क् दइप्मि दोस्-दोस् जेर्तो खाइम् छुवे । खेना खचि दोस्-दोस् बोक्वा खेल्खाम् रिःप् खुलुआ खेल्खाम् लोबेइआ रितो खाइम् छुवे । खेल्खाम्आ रिःय लो कुयामा मायामा नाचुर्मे नाहाइमि, मान्चिःम्पा मान्दाइम्पा हेम्यान्चि । खिम् गोपा बोक्वा रिःम्चाम् बोक्स्नो । बोक्वाआ मिस् रिःम् छुनो ।
खिम् गो लो खिम्मि दोस् निस्थलाक बाराम्पिङ् इइक् खिर् जेर्म् छुवे । खोरोलोइ इक्दिम्पिङ् खिर्न्दि मान्न । निस्दिम् सुक्दिम्पि ङाङ् खिर्म् याइम् छुवे । इ पाङ्लाम् सो खिर् मान्न । आन्चितो दोसो चुप्लाम् ङा खिर्म् छुवे । खिम् जेर्म् यात्ना वा दुम्सेम् छुवे । कार्क् दयाम् लो, बोक्वाआ कुयाम् लो सो चुप्लाङ् चुकुहुआङ् दइम् छुवे, कुइम् छुवे ।
खिम् जेर्म् रिसिवा
खिम् जेर् लो खोलोआ नुतोङ्ना इबुम् ङा रिसिवा मःम् छुवे –
ओसेः ऽ आन् विरिवाप् सोदुवाप् ऽ छिर्मा पोङ्खा चाप्कुसिप्का ऽ पोवा पोङ्खा रिचिलिप्का ऽ छोबो पोङ्खा बोक्सिलिप्का ऽ हादि पोङ्खा थुनाम्माप्का ऽ बारा पोङ्खा दिरिक्तिप्का ऽ खाप्चि पोङ्खा छेकालाप्का ऽ सिकि पोङ्खा सवेलाप्का ऽ मिना पोङ्खा हाल्कुम्बुप्का याथोङि लो आःन् विरिवाप् सोदुवाप् ने ऽ को अमा छेइपा ऽ नाम् ताइमा छेइपा ऽ नाम् काम्मा छेइपा ऽ एसे तोबुखिम्पि, बुसुम्खापा ऽ छाम्छे पःव ऽ छेयुङ्मा पःव ऽ
नेतोक बेकुछा लो मान्तोगो लो ऽ ङाङि तोसा चुक्ति हाइमा यामियान् लो छाम्छे पःव ऽ छेयुङ्मा पःव ऽ ओ खोक्चिलिप्आ बोबुइक ऽ वेःलिम्आ बोबुइक ऽ ओ फप् साखाउ सेक साखाउ छुवा हो ऽ – खङ्कमि – तोबु खिम् छुवा हो ऽ रिरि खिम् छुवा हो ऽ छिर्मा खिम् छुवा हो ऽ चासुम् खिम् छुवा हो ऽ मुलि र छुवा हो ऽ ताइमा र छुवा हो ऽ वेइ र छुवा हो ऽ रेम्सि र छुवा हो ऽ गोल्दो र छुवा हो ऽ वोलो रि छुवा हो ऽ काप्सुम्मा र छुवा हो ऽ काम्मा र छुवा हो ऽ चाम् खिम् छुवा हो ऽ दुम् खिम् छुवा हो ऽ खाप्चि खिम् छुवा हो ऽ छेबे खिम् छुवा हो ऽ
लाम्चिको फोलोङ्गा लाम् ऽ कुयामा गिम्मा मायामा गिम्मा ऽ नाचुर्मि गिम्मा नाहाइमि गिम्मा ऽ छेस्कु फोलोमा गिम्मा ऽ चुबिमा गिम्मा ऽ थोथोरि गिम्मा ऽ थोरिमे गिम्मा ऽ सुखारि गिम्मा ऽ हिल्लारि गिम्मा ऽ सिङ्दाप्पा गिम्मा ऽ लुङ्दाप्पा गिम्मा ऽ ओ पोवा हिआ, कुयामा हेम्तो ऽ मायामा हेम्तो ऽ
साखालाम् मुलि रप्का याखप्सा दोरिमा दोआन्चितो ऽ लाम्चिको फोलोङ्मालाम् वाहेम्चिसा ऽ चाम् खिम् छुवा के ऽ दुम् खिम् छुवा के ऽ तोबुखिम् छुवा के ऽ चार् खिम् छुवा के ऽ तेल्पु खिम् छुवा के ऽ फप् साखाउ / म् छुवा के ऽ दोरिमा दोआइसा ऽ
खिम् गो लो थेम्ला खिर् मःम् यात्कप्का खुलुआ आत्का वाप्मि ङ हेल्कम् दोक्पि तोतुम्ना उम् बेथोम् कुङ्आ वाप् दुम्सेम् छुवे –
बिरिवाप् ङ ऽ सदुवाप् ङ ऽ नेव छाम्छे पःव ऽ छेयुङ्मा पःव ऽ ओसेः ऽ
अन्तोतोना दि हाःम् छुवे । खिम् जेर्प् खुलु इक् तुकुनि हाङावा पिम् छुवे । दि दुङ्कप्का खुलुआ बप्तेइ बुइम् छुवे ।
वा हुइम्ना खुलुचि ङम्पिम् छुवे । मामाचा सो चा नये । अङ्क चायाम् लो कोयो मान्तु । छाछा योमा पिम् छुनो । मान्चाप्चिम् अरासि हाम् छुवे । अन्तोतोना खिम् जेर्म् याते ।
खिम् जेर्कप्का रिदुम् खिम् छुवे । रिदुम् खिम्पि खोलोक इ रिदुम् होदुम् मयाम् लो नये ।
९. खिम्मि चार् दोःम् ललइ
खिम् मान्जेर्मो रिदुम् खिम् खुःनो । खोरोलोये उल्पो मिस्मि इबुम् ङाङ् रिदुम् खिम् छुवे । ओरोतो खिम् मिम्चिम् बोक्स् लो इबुम् रिदुम् खिम् मियेचिना हेप्क तुन्चास्को, चान्चास्को, खोलोक मन्चास्को खिम् मिम्चिम् सो नचाये ।
खोरोलोये म खिम्पि होप्तो तुन्चा मान्न । सिङ् लुङ् तपे । खन्सा म खिम्मि चार् सो इबुम् वाआ दोम्दिम् छुवे । ख खिम्पि सुम् मोङ् नागि म मान्न । हेप् सोमोरिक दोन्चा नये । खिम्मि चार् खिम्पिक तुस्बुइआ दोङुम्ताम् लो नये ।
सोसेल्चि
खिम्मि चार् दोङाम् लो इबुम् वा, इक् तुकुनि दि, बिछु, सेर्, सुन्थार्, गेलोबोम् छुःम् बोक्से ।
मोचम् चुम्
खिम् गोपि मुलि रम् दोक्पि लिङोम् सुप्लोवा / लुङ्छाप्का गेलोबोम् युःम् छुवे । वाम् ङ लो लोङ् लिःम्दिम् छुवे । इक् तुकुनि दि, सेर् लो बिछु ताइम् छुवे । खिक्का सुन्थार् गेलोबोम्पि हुइम् छुवे ।
रिसिवा
हुपि वा लाम्ना बिछु छेक्तो, सेर्छा दाम् पितो, दिछा रितो नुक रिसिवा मतो खिम्मि चार् दोःम् छुवे –
सेः ऽ चारिमा ङ – खङ्क – कोःङ् ने आम् बुवापि आम् चारि थेम्पि खुवोयो मु के ऽ मुलि र मु के ऽ तइमा र मु के ऽ सुप्तुलु मु के ऽ रेबोलु मु के ऽ सालेइसि मु के ऽ जिमायुङ्खा मु के ऽ आम् बुवापि लोरेपोःना ओ रिदुम् होदुम् मुयो के ऽ नेव पोवामा लो लोदुमा लो बिछुकु सेर् खोङ् लो सिप्खाचो खामाचो लो दुदोयान्ना तोबुवाछे सो यामियिकाव ऽ रिरिवाछे सो यामियिकाव ऽ छिर्मावाछे यामियिकाव ऽ खामावाछे यामियिकाव ऽ खाप्चिवाछे ऽ छेबेवाछे सो यामियिकाव ऽ सायोवाछे सो यामियिकाना ऽ अ खुवो गोपि योयिङेका लो चारि लाम् मिना छेइम् वाहेप्सिकाव ऽ कुयामा मायामा सो वाहेप्सिकाव ऽ नउरि मःप् बाउरि मःप् सो वाहेप्सिकाव ऽ नाचुर्मि नाहाइमि सो वाहेप्सिकाव ऽ नेव चारिमा ङ आम् चुकुहुपा यामियाक पोवा रुङ्मा यामिचु के ऽ
खोरो पिक्तो बिछु लो सेर् वाम् तोङ्पि युःम्ना दिछाआ उम् तोङ्पि कुइम् छुवे । वाआ रुक्सकप्का उम् तोङ्छा रुम्ना खिम् गोपि लेइम्दिम् छुवे ।
वा सिना कम्खाम् छुवे । खिक्का हुइम्ना डिम्चाम् छुवे; आनुम्चायाम्नो । एत्क दि छा, सेर् छा दुन्खा चान्खा नये । कोयो मान्तु । ओरोना खिम् दोङुम्ताम्ना म खिम्पि तुन्चा नये । सुम्नि मोङ् नागिक म मान्न ।